گیاهان دارویی در استان هرمزگان
رویشگاههای آویشن دراستان در شهرهای رودان (مراتع مغندر و باده افشان و کلاتو جنگان) و میناب (منطقه بشاگرد) و حاجی آباد(مراتع جایین ،مازگرد و احمد آباد و جغ و ) و بندرعباس( کوه نیان و ) می باشد و در سایر مناطق و به شکل محدود نیز به چشم می خورد.
با وجود شرایط نه چندان مطلوب اقلیمی، استان هرمزگان بیش از ۸۰۰ گونه گیاهی از کل ۸۰۰۰ گونه گیاهی کشور را به خود اختصاص داده است که در این میان گیاهانی از قبیل:
درمنه آویشن گلزر آنغوزه بنه اسفند بادام بومادران کنار کلپوره زیره کسور هندوانه ابوجهل ترشک پونه لوئی پیچک صحرائی ناگرد مغیر مورخوش مورتلخ ریش بز پرسیاوش ارس چوبک خارشتر ریواس سرخس سیاه تخمه صبرزرد کهورک مورد خرزهره کازروخ بادام وندلبوئی سپستان انجیر معابد درمان عقرب چریش گردو شیرین بیان کاسنی کرچک.
محصولات فرعی که از این گیاهان بدست می آید عبارت است: برگ و سر شاخه درمنه ، برگ وگل آویشن، برگ گلزر، صمغ آنغوزه، سقز و میوه و گال بنه ، دانه اسفند، بادام اسکوپاریا (الوک) و زدو، میوه بومادران، برگ ومیوه کنار، میوه کلپوره، دانه زیره، میوه کسور، هندوانه ابوجهل(میوه) برگ ترشک، برگ وسر شاخه پونه، میوه لوئی، برگ پیچک صحرائی، ریشه ناگرد، پوست و برگ مغیر ، برگ وسرشاخه مور خوش، برگ و سر شاخه مور تلخ، شاخه ریش بز، برگ پر سیاوش، میوه ارس، ریشه چوبک، اجزاء گیاه خار شتر، ساقه ریواس، ریزوم سرخس، دانه سیاه تخمه، عصاره صبرزرد، میوه و ریشه کهورک، برگ مورد، ساقه گیش، دانه گز روغنی، میوه وندلبو، میوه سپستان، ریشه هوائی و انجیر معابد، برگ درمان عقرب، میوه چیریش، میوه گردو و قسمت سبز روی میوه چوبی، ریشه شیرین بیان، برگ و سرشاخه کاسنی، میوه و دانه کرچک که تعداد این محصولات به ۴۹ رقم بالغ می شود این محصولات مورد استفاده خوراکی، داروئی، بهداشتی آرایشی و صنعتی دارند.
بیشتر این محصولات توسط افراد محلی (دامداران و روستائیان) وبه روشهای ساده و سنتی به ومیزان کم ومحدود و در حد خود مصرفی برداشت ومورد استفاده قرار می گیرد مورد مهم و اساسی که در خصوص گیاهان مولد محصولات فرعی قابل ذکر می باشد پراکندگی آنها در سطح وسیع استان و به استثناء وجود بادام زارها ، بنه زارها، آویشن زارها، آنغوزه زارها و اجتماع درختان کنار و ارس در بعضی نواحی استان سایر گونه های گیاهی که قادرند محصولات فرعی تولید کنند در استان گرفتار پراکندگی و تفرق هستند.
البته تنک بودن پوشش گیاهی مختص گیاهان مولد محصولات صنعتی و داروئی و خوراکی هم نبوده و از بد حادثه و شرایط سخت آب و هوائی اکثریت قریب به اتفاق گونه ها به این سرنوشت گرفتارند. واین وضعیت تاثیرات نامطلوبی برروی میزان تولیدات گیاهی به طور اعم و برروی تولید محصولات فرعی جنگلی ومرتعی بصورت اخص گذاشته است .
رویشگاههای آویشن دراستان در شهرهای رودان (مراتع مغندر و باده افشان و کلاتو جنگان) و میناب (منطقه بشاگرد) و حاجی آباد(مراتع جایین، مازگرد و احمد آباد و جغ و ) و بندرعباس( کوه نیان و ) می باشد و در سایر مناطق و به شکل محدود نیز به چشم می خورد.
محصول بعدی که دراستان قابل ذکر است آنغوزه می باشد براساس مطالعات و بررسیهای انجام گرفته دراستان در شهرستانهای حاجی آباد ، بستک رویشگاههای از آنغوزه وجود دارد این رویشگاهها در کوههای جایین،سرگز احمدی، لاور و زنگارد، نخل خین، پردی و لاور نیستان واقع است رویش گیاه از ارتفاع ۱۱۰۰ متر شروع و تا ۱۸۰۰ متری ادامه می یابد. برداشت صمغ آنغوزه که از ریشه گیاه صورت می گیرد یک کار سخت و فنی است.
محصول فرعی دیگر زیره می باشد که در مناطق کوه گنو، ارتفاعات فین، گنج و رودبار بستک و دارای رویشگاههای است بوته زیره ظریف و حساس بوده و به نظر می رسد در برابر عوامل نامطلوب محیطی به سرعت تحت تاثیر قرار میگیرد.
میوه بادام اسکوپاریا(الوک) یکی دیگر و شاید مهمترین محصول موجود در استان در زمینه محصولات فرعی است بادام در ارتفاعات شهرستانهای بندرعباس ،بستک،حاجی آباد وجود دارد محل رویشگاهای این گیاه باارزش در کوههای گنو ، نیان ، پردی و بیشتر ارتفاعات شهرستان بستک، کوهشاه شمالی وجنوبی می باشد.
درخت با ارزش دیگری که دراستان وجود دارد وقسمت های مختلف آن جزء محصولات فرعی می باشد وازهمه مهمتر هم میوه آنست کنار می باشد. درخت کنار بیشتر دررویشگاههای خلیج عمان وجود داشته وتا ارتفاع حدود ۱۰۰۰ متر ازسطح دریا نیز ادامه می یابد برگ وپوست ومیوه آن دارای خواصی است که باعث شده درخت کنار جزء گونه های مولد محصولات فرعی قرارگیرد پوست وبرگ آن دارای خاصیت داروئی وصنعتی و از میوه آن استفاده خوراکی می شود.
گیاهان دیگر مولد محصولات فرعی که در استان وجود دارد درختان بنه وکسور می باشند بهترین بنه زار استان در منطقه حسن آباد بویه می باشد. بنه وکسور در جنگلهای کوهستانی استان قرار دارند و بیشتر در شهرستانهای حاجی آباد، بندرعباس، بستک و.. پراکنده اند. البته از بنه سقز هم قابل استحصال است. از میوه بنه گذشته از استفاده خوراکی و روغن کشی در صنایع آرایشی هم استفاده می شود.
جعفري؛ مواد مغذي موجود در اين گياه عبارتند از ويتامين C، کلسيم، سديم، آهن و منيزيم، جعفري براي بهبود هاضمه، کيفيت خون، کاهش فشار خون و درمان کم خوني موثر است.
